လူသားတို႔ႀကဳံေတြ႕ခဲ့ရတဲ့ အဆိုးဆုံးကပ္ေရာဂါႀကီး (၁၀) ခု

လူသားတို႔ႀကဳံေတြ႕ခဲ့ရတဲ့ အဆိုးဆုံးကပ္ေရာဂါႀကီး (၁၀) ခု

သိပၸံပညာရွင္ေတြနဲ႔ ေဆးဘက္ဆိုင္ရာသုေသသနပညာရွင္ေတြအၾကား ကမာၻေပၚမွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ေရာဂါဆိုးႀကီးေတြအေပၚမွာ ေရာဂါျပန႔္ပြားတဲ့ေဒသ အပိုင္းအျခားကိုလိုက္ၿပီး လူမ်ိဳးစုတစ္စု၊အသိုင္းအဝိုင္းတစ္ခုအၾကားမွာျဖစ္တဲ့ ကူးစက္ေရာဂါ ကပ္ေရာဂါ(Epidemic) နဲ႔ ႏိုင္ငံနဲ႔ခ်ီၿပီး ေဝးလံတဲ့ေဒသေတြအထိကူးစက္တဲ့ ကမာၻေနရာအနံွ႔တြင္ ျဖစ္ပြားေသာ ေရာဂါ ( Pandemic) ဆိုၿပီးခြဲျခားခဲ့ၾကတာျဖစ္ပါတယ္။

ကာလဝမ္းေရာဂါ၊ ပလိပ္ေရာဂါ၊ ေရေက်ာက္ေရာဂါ၊ တုပ္ေကြးေရာဂါဆန္းေတြဟာ ကမာၻသမိုင္းမွာအဓိကလူေသဆုံးခဲ့ရတဲ့ ေရာဂါေတြျဖစ္ၾကၿပီးႏိုင္ငံနယ္နိမိတ္မ်ားစြာကို ျဖတ္ေက်ာ္ကာ ေရာဂါကူးစက္ျပန႔္ပြားခဲ့ၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ ယင္းေရာဂါေတြကိုေတာ့ pandemic လို႔ ေခါင္းစဥ္တပ္ရမွာျဖစ္ၿပီး အထူးသျဖင့္ ႏွစ္ေပါင္း ၁၂၀၀၀ေလာက္အတြင္းမွာ ေရေက်ာက္ေရာဂါ ေၾကာင့္ ကမာၻလူဦးေရသန္း (၃၀၀)ကေန(၅၀၀)အၾကားေသဆုံးခဲ့ရတယ္လို႔ သိရပါတယ္။

ယခုေခတ္ကာလမွာျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ Ebola Virus ေၾကာင့္လူေထာင္နဲ႔ခ်ီေသဆုံးခဲ့ရသလို၊ ယေန႔တ႐ုတ္ႏိုင္ငံဝူဟႏ္ွၿမိဳ႕မွာျဖစ္ပြားေနတဲ့ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္လည္း ယခုခ်ိန္ထိ လူ(၁၃၂)ဦးေသဆုံးခဲ့ရသလို ကူးစက္ခံရသူလည္း (၆၀၀၀)ခန႔္ ရွိေနၿပီလို႔သိရပါတယ္။ ယင္းေရာဂါေတြကေတာ့ ယခုခ်ိန္ထိေတာ့ (Epidemic) လို႔ပဲေခါင္းစဥ္ တပ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ လူသားေတြဟာ သမိုင္းတေလွ်ာက္မွာ အလြန္ႀကီးမားတဲ့ ေရာဂါကပ္ဆိုးႀကီးေတြနဲ႔ ေတြ႕ႀကဳံခဲ့ရဖူးပါတယ္။ ဒီတခါသုတဇုန္ မိတ္ေဆြေတြကို မွ်ေဝေပးခ်င္တာကေတာ့ ကမာၻေပၚမွာျဖစ္ပြားခဲ့ဖူးတဲ့ လူအသက္ သန္းေပါင္းမ်ားစြာကိုေသေၾကေစခဲ့တဲ့ ေရာဂါကပ္ဆိုးႀကီး (၁၀)ခုရဲ႕အေၾကာင္းအရာအခ်ိဳ႕ျဖစ္ပါတယ္။

(၁၀) HIV / AIDS (2005-2012)

(၁၉၇၆)ခုႏွစ္က အာဖရိကတိုက္ကြန္ဂိုႏိုင္ငံမွာစတင္ေတြ႕ရွိခဲ့တဲ့ AIDS လို႔သိၾကတဲ့ ခုခံအားက်ဆင္းမႈေရာဂါဟာ ကမာၻကပ္ေရာဂါႀကီးတစ္ခုျဖစ္ၿပီး (၁၉၈၁)ခုႏွစ္ကေန ယေန႔အခ်ိန္ထိ လူေပါင္း (၃၆)သန္းေလာက္ဟာယင္းေရာဂါနဲ႔ေသဆုံးခဲ့ရၿပီးျဖစ္ပါတယ္။ ယေန႔အခ်ိန္ထိ ကမာၻေပၚမွာ HIV ပိုးကူးစက္ခံရသူ (၃၁)သန္းကေန (၃၅)သန္းအၾကား ရွိေနေသးတယ္လို႔ သိရၿပီးအမ်ားစုကေတ့ Sub-Saharan Africa (လူဦးေရစုစုေပါင္းရဲ႕ ၅ ရာခိုင္ႏႈန္း)ျဖစ္တဲ့ (၂၁)သန္းေလာက္ဟာေရာဂါကူးစက္ျခင္းခံေနရတဲ့အေျခအေနျဖစ္ ပါတယ္။

ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ HIV /AIDS ေရာဂါအတြက္ကုသမႈအသစ္ေတြ၊ကာကြယ္ မႈအသစ္ေတြေပၚေပါက္လာခဲ့တဲ့အျပင္ ေရာဂါကူးစက္ခံေနရသူေတြအတြက္လည္း နည္း စနစ္က်နတဲ့ေဆးပညာဆိုင္ရာ၊လူမႈေရးဆိုင္ရာေထာက္ပံ့မႈေတြ၊အသိပညာေပးမႈေတြ ေပၚေပါက္လာခဲ့ပါတယ္။ ယင္းတိုးတက္မႈျဖစ္စဥ္ေတြေၾကာင့္ (၂၀၀၅)ခုႏွစ္ကေန(၂၀၁၂ )ခုႏွစ္ၾကားကာလေတြမွာေတာ့ တစ္ကမာၻလုံးအတိုင္းအတာနဲ႔ HIV /AIDS ေရာဂါ ေၾကာင့္မူလက ေသဆုံးသူ (၂.၂)သန္းကေန (၁.၆)သန္းအထိေလ်ာ့ခ်ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္ ။

(၉) FLU PANDEMIC (1968)

(၁၉၆၈)ခုႏွစ္က ေဟာင္ေကာင္မွာျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ The Hong Kong Flu (တုပ္ေကြးေရာဂါ)ျဖစ္ပါတယ္။ flu pandemic အမ်ိဳးအစားထဲပါဝင္ၿပီး Influenza A ဗိုင္းရပ္ရဲ႕ H3N2 အမ်ိဳး အစားဗိုင္းရပ္ေၾကာင့္ျဖစ္ပြားခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ မွတ္တမ္းေတြအရေဟာင္ေကာင္မွာ (၁၉၆၈)ခုႏွစ္၊ဇူလိုင္(၁၃)ရက္ေန႔ကျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီး တရားဝင္သတင္းမထုတ္ျပန္ခင္(၁၇) ရက္ေလာက္ကတည္းက စင္ကာပူ၊ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံေတြကိုပ်ံ႕ႏွံ႔ခဲ့တယ္လို႔သိရၿပီး ေနာက္ ထပ္(၃)လအတြင္းမွာေတာ့ ဖိလစ္ပိုင္၊အိႏၵိယ၊ၾသစေတးလ်၊ဥေရာပနဲ႔အေမရိကန္ျပည္ ေထာင္စုအထိ ကူးစက္ျပန႔္ပြားမႈရွိတာခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။

ကပ္ေရာဂါစတင္ျဖစ္ပြားတဲ့ (၁၉၆၈)ခုႏွစ္ အတြင္း ျဖစ္ပြားသူအားလုံးရဲ႕ (၅)ရာခိုင္ႏႈန္းျဖစ္တဲ့လူ(၁)သန္းေက်ာ္ေသဆုံးခဲ့ၿပီး မူလစတင္ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ေဟာင္ေကာင္မွာေတာ့ လူ(၅၀၀၀၀၀)အထိေသဆုံးခဲ့ရပါတယ္။ ယင္းပမာဏဟာ ယင္းကာလက ေဟာင္ေကာင္လူဦးေရရဲ႕ (၁၅)ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ကို ေသဆုံးခဲ့ရတာလို႔ဆိုရပါမယ္။

(၈) ASIAN FLU (1956-1958)

Influenza A ရဲ႕ H2N2 ဗိုင္းရပ္ေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚတဲ့ ASIAN FLU (တုပ္ေကြး)ေရာဂါဟာဆို ရင္လည္း တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကေနစတင္ခဲ့ၿပီး(၁၉၅၆) ကေန (၁၉၅၈)ခုႏွစ္အထိျဖစ္ပြားခဲ့ပါ တယ္။ ယင္းကပ္ေရာဂါႀကီးဟာတ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၊ Guizhou ကေန စင္ကာပူ၊ေဟာင္ေကာင္၊ နဲ႔ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအထိျပန႔္ပြားကူးစက္ခဲ့ပါတယ္။

ASIAN FLU ေၾကာင့္ေသဆုံးသူအတိအက်ကိုေတာ့ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံဘက္ကသတင္းထုတ္ျပန္ျခင္းမရွိေပမဲ့ WHO ရဲ႕ခန႔္မွန္းခ်က္အရ လူ(၂)သန္းေက်ာ္ေလာက္ ေသဆုံးခဲ့တယ္လို႔သိရၿပီး အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုမွာတင္ လူ (၆၉၈၀၀)ေလာက္အထိဖ်ားနာ ေသဆုံးသူရွိခဲ့ပါတယ္။

(၇) FLU PANDEMIC (1918)

(၁၉၁၈) ကေန (၁၉၂၀)အတြင္းျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ FLU PANDEMIC ေရာဂါႀကီး ဟာ ကမာ့ၻလူဦးေရရဲ႕ သုံးပုံတစ္ပုံေက်ာ္ ကိုကူးစက္ခဲ့ၿပီး (၁၉၁၈) ကေန (၁၉၂၀)အၾကားလူေပါင္းသန္း (၂၀)ကေနသန္း(၅၀)အၾကားေသဆုံးခဲ့ရဖူးပါတယ္။ စပိန္မွာ လူေသဆုံးရာကေန ဒီေရာဂါကို သတိထားမိၿပီး Spanish flu လို႔ အမည္ေပးခဲ့ေပမယ့္ ဒီေရာဂါႀကီးမူလရင္းျမစ္ စတင္ရာေနရာက တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ ေျမာက္ပိုင္းေဒသ ျဖစ္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။

ယင္းကပ္ေရာဂါကူးစက္ခံရသူ သန္း(၅၀၀)အထိရွိခဲ့ၿပီး (၁၀)ရာခိုင္ႏႈန္းကေန (၂၀)ရာခိုင္ ႏႈန္းေလာက္ဟာ ေသဆုံးခဲ့ရၿပီး ေရာဂါစျဖစ္ပြားပြားခ်င္း ရက္သတၱပတ္(၂၅)ပတ္အတြင္း လူ(၂၅)သန္းေလာက္ေသဆုံးခဲ့ရပါတယ္။ FLU PANDEMIC ဟာအျခားေသာတုပ္ေကြး ေရာဂါေတြလိုပဲ အသက္ရႉလမ္းေၾကာင္းကေနလွ်င္ျမန္စြာကူးစက္ခဲ့ၿပီး အထူးသျဖင့္ ယင္းကာလက လူငယ္လူ႐ြယ္နဲ႔သက္ႀကီဘိုးဘြားအမ်ားစုဟာ ယင္းတုပ္ေကြးေရာဂါနဲ႔ ဆုံးပါးခဲ့ရပါတယ္။

(၆) SIXTH CHOLERA PANDEMIC (1910-1911)

(၁၉၁၀)ခုႏွစ္က အာရွတိုက္၊ အိႏၵိယႏိုင္ငံမွာစတင္ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ (၆)ႀကိမ္ေျမာက္ ကာလဝမ္းေရာဂါေၾကာင့္ အိႏၵိယတစ္ႏိုင္ငံတည္းတင္(၈၀၀၀၀၀)ေက်ာ္ေလာက္ ေသဆုံးခဲ့ရၿပီး ယင္းေရာဂါပိုးဟာ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း၊ေျမာက္အာဖရိက၊ဥေရာပအေရွျခမ္းႏိုင္ငံေတြနဲ႔ ႐ုရွားႏိုင္ငံေတြအထိ ကူးစက္ပ်ံ႕ႏွံ႔ခဲ့ပါတယ္။

SIXTH CHOLERA PANDEMIC ဟာေနာက္ဆုံးမွာေတာ့ အေမရိကတိုက္ကိုေရာက္ရွိလာခဲ့ပါတယ္။ အေမရိကန္ေဆးပညာရွင္ေတြကေတာ့ ယင္းေရာဂါကိုအေကာင္းဆုံးထိန္းသိမ္းခဲ့ေပမဲ့ လူ(၁၁)ေယာက္ကေတာ့ေသဆုံးခဲ့ရပါတယ္။ (၁၉၂၃)ေရာက္ခ်ိန္မွာေတာ့ ယင္းကာလဝမ္းေရာဂါကို ပညာရွင္ေတြရဲ႕ေက်းဇူးနဲ႔ အျမစ္ ျဖတ္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။

(၅) FLU PANDEMIC (1889-1890)

(၁၈၈၉)ကေန (၁၈၉၀)ခုႏွစ္အၾကားျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ကူးစက္ျမန္တုပ္ေကြးေရာဂါ FLU PANDEMIC ကို Asiatic Flu (သို႔) Russian Flu လို႔လည္းလူသိမ်ားၾကၿပီး Influenza A ဗိုင္းရပ္ရဲ႕ H2N2 ေၾကာင့္ျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္ ။ ေနာက္ထပ္ေတြ႕ရွိခဲ့ရတာကေတာ့ FLU PANDEMIC ဟာ H3N8 အမည္ရတဲ့ဗိုင္းရပ္ေၾကာင့္လည္းျဖစ္ပြားႏိုင္ေၾကာင္းေတြ႕ရွိခဲ့ၾက ပါတယ္။ ယင္းကပ္ေရာဂါကို (၁၈၈၉)ခုႏွစ္ေမလအတြင္းမွာကမာၻ႔ေနရာေဒသ အပိုင္း အျခားေတြျဖစ္တဲ့ အလယ္အာရွက Turketan မွာရွိတဲ့ Bukhara ၊ ေျမာက္အေမရိက တိုက္ ကေနဒါႏိုင္ငံ အေနာက္ေျမာက္ေဒသ Athabasca နဲ႔ ဂရင္းလန္းကြၽန္းေတြမွာစတင္ေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။

(၁၉)ရာစုအတြင္းၿမိဳ႕ျပေဒသေတြရဲ႕ လူဦးေရဟာအလွ်င္အျမန္တိုးပြားလာတဲ့အခ်က္ကလည္း FLU PANDEMIC ကိုအလွ်င္အျမန္ပ်ံ႕ႏွံ႔ေစခဲ့တဲ့အေၾကာင္း အရာေတြထဲကတစ္ခ်က္အျဖစ္ပါဝင္ပါတယ္။ တစ္ႏွစ္ၾကာျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ယင္းကပ္ေရာဂါ ႀကီးဟာ (၁၈၉၀)မွာေတာ့ ေဆးပညာရွင္ေတြရဲ႕ထိန္းခ်ဳပ္မႈကိုခံခဲ့ရၿပီး စုစုေပါင္းလူဦး ေရ တစ္သန္းေလာက္ကေတာ့ ယင္ေရာဂါနဲ႔ေသဆုံးခဲ့ရပါတယ္။

(၄) THIRD CHOLERA PANDEMIC (1852–1860)

ကမာၻေပၚမွာျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ လူအေသဆုံးကာလဝမ္းေရာဂါ(၇)ခုအနက္ တတိယေျမာက္ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ယင္းကပ္ေရာဂါဆိုးႀကီးကေတာ့ (၁၈၅၂)ခုႏွစ္ကေန (၁၈၆၀)ကာလအထိ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ ယင္းမတိုင္ခင္ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ပထမနဲ႔ဒုတိယ ကာလဝမ္းေရာဂါႀကီးေတြ လိုပဲ THIRD CHOLERA PANDEMIC ဟာ အိႏၵိယႏိုင္ငံကေနစတင္ျဖစ္ပြားခဲ့တာျဖစ္ၿပီး Ganges River Delta ကေနအာရွတိုက္၊ဥေရာပ၊ေျမာက္အေမရိက၊အာဖရိကတိုက္အထိကူးစက္ခဲ့ၿပီး လူတစ္သန္းေလာက္အသက္ဆုံးရႈံးခဲ့ရပါတယ္။

ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ၿဗိ တိန္သမားေတာ္တစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ John Snow ကေန လန္ဒန္ၿမိဳ႕က ညစ္ညမ္းတဲ့ ေနရာေတြမွာ လိုက္လံသုေသသနျပဳ လုပ္ရင္း ကာလဝမ္းေရာဂါပိုးဟာ မသန႔္ ရွင္းတဲ့ေသာက္သုံးေရကေန တစ္ဆင့္ကူး စက္တက္ ေၾကာင္းကိုရွင္းလင္းခ်ျပႏိုင္ခဲ့ပါ တယ္။ ကံမေကာင္းစြာနဲ႔ပဲ John ေရာဂါဇစ္ျမစ္ကိုစတင္ ရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ့တဲ့ (၁၈၅၄)ခုႏွစ္ဟာ THIRD CHOLERA PANDEMIC ရဲ႕အဆိုးဆုံးကာလ ေတြျဖစ္ၿပီး ဂရိတ္ၿဗိတိန္ေဒသတြင္းမွာတင္ လူေပါင္း (၂၃၀၀၀)ေလာက္ဟာ ကာလဝမ္းေရာဂါ နဲ႔အသက္ေပ်ာက္ခဲ့ရပါတယ္။

(၃) BLACK DEATH (1346-1353)

(၁၃၄၆)ခုႏွစ္ကေန (၁၃၅၃)အတြင္းဥေရာပ၊အာရွနဲ႔ အာဖရိကတိုက္မွာျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ BLACK DEATH လို႔အမည္ရတဲ့ ပုလိပ္ေရာဂါဆိုးႀကီးေၾကာင့္ လူေပါင္း (၇၅)သန္းကေန သန္း (၂၀၀)အၾကားေသဆုံးခဲ့ရပါတယ္။ ယင္းေရာဂါဟာ အာရွတိုက္ကေနစတင္ခဲ့တာ ျဖစ္ၿပီး အာရပ္ကုန္သေဘၤာေတြမွာပါလာေလ့ရွိတဲ့ ႂကြက္ေတြဆီက Fleas အမည္ရတဲ့ ပိုးမႊားေတြေၾကာင့္ျဖစ္ရပါတယ္။

ယင္းကာလကအာရွနဲ႔ဥေရာပအၾကားပင္လယ္ရပ္ျခား ကုန္သြယ္မႈေတြရွိၿပီး အာရပ္သေဘၤာေတြဟာ ဥေရာပၿမိဳ႕ေတြရဲ႕ဆိပ္ကမ္းကိုကပ္ ေလ့ရွိရာကေန ယင္းေရာဂါပိုးမႊားေတြနဲ႔အတူပလိပ္ေရာဂါဟာ ဥေရာပကိုစတင္ေရာက္ ရွိလာခဲ့ပါတယ္။ ယင္းကာလက BLACK DEATH ေၾကာင့္ဥေရာတိုက္မွာရွိတဲ့ လူဦးေရ ရဲ႕ (၃၀)ရာခိုင္ႏႈန္းကေန (၆၀)ရာခိုင္ႏႈန္းအထိေသဆုံးခဲ့ရကာ ဥေရာပသမိုင္းမွာေတာ့ အဆိုးဆုံးေသာ ကပ္ေရာဂါဆိုးႀကီးတစ္ခုျဖစ္ခဲ့ရတာျဖစ္ပါတယ္။

(၂) PLAGUE OF JUSTINIAN (541-542)

PLAGUE OF JUSTINIAN လို႔အမည္ေပးထားတဲ့ကပ္ေရာဂါႀကီးကလည္း အဲဒီအခ်ိန္က ဥေရာပရဲ႕ လူဦးေရ သန္းေပါင္းမ်ားစြာကို သတ္ျဖတ္ခဲ့ၿပီး (၅၄၁)ခုႏွစ္ကေန (၅၄၂)ခုႏွစ္အတြင္း အေရွေရာမ အင္ပါယာလို႔သိၾကတဲ့ Byzantine အင္ပါယာနဲ႔ ေျမထဲပင္လယ္ေဒသၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးေတြ မွာျဖစ္ပြားခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။

ယင္းကပ္ေရာဂါႀကီးေၾကာင့္ လူေပါင္း (၂၅)သန္းေလာက္ ေသဆုံးခဲ့ရၿပီး ကုန္သည္ေလွေတြမွာပါလာတဲ့ႂကြက္ေတြဆီက fleas ေရာဂါပိုးေၾကာင့္ ပဲျဖစ္ပါတယ္။ PLAGUE OF JUSTINIAN ေၾကာင့္ေျမထဲပင္လယ္ေဒသအေရွဘက္ ကၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးေတြကလူဦးေရစုစုေပါင္းရဲ႕(၄)ပုံ(၁)ပုံေလာက္ ေသဆုံးခဲ့ရပါတယ္။

အေရွေရာမအင္ပါယာရဲ႕ ကြန္စတန္တီႏိုဗယ္ၿမိဳ႕ေတာ္မွာဆိုရင္ ယင္းကပ္ေရာဂါက် ေရာက္စဥ္ကလာအတြင္း တစ္ေန႔ကိုလူ (၅၀၀၀)ေလာက္ေသဆုံးခဲ့ရတယ္လို႔သိရၿပီး ေနာက္ဆုံးမွာေတာ့ ၿမိဳ႕ရဲ႕လူဦးေရတစ္ဝက္ေက်ာ္ေက်ာ္သာအသက္ရွင္ႏိုင္ခဲ့တယ္လို႔ မွတ္တမ္းေတြအရသိရပါတယ္။

(၁) ANTONINE PLAGUE (165 AD)

ေအဒီ (၁၆၅)မွာျဖစ္ခဲ့တဲ့ Plague of Galen လို႔လည္းသိၾကတဲ့ ANTONINE PLAGUE ေရာဂါဆိုးႀကီးျဖစ္ပြားရာေဒသကေတာ့ အာရွမိုင္းနားေဒသ၊အီဂ်စ္၊ဂရိနဲ႔အီတလီႏိုင္ငံ ေတြမွာျဖစ္ၿပီး စတင္ျဖစ္ပြားခဲ့ရတဲ့အေၾကာင္းအရင္းကိုေတာ့မသိရွိရပါဘူး။ ယင္းေရာဂါ ကိုသယ္ေဆာင္လာခဲ့သူေတြကေတာ့ မက္ဆိုပိုေတးမီးယားေဒသကျပန္လာတဲ့ေရာမ စစ္သားေတြျဖစ္ၿပီး လူ(၅)သန္းေလာက္ေသေၾကခဲ့ရပါတယ္။

ေရာမေတြဟာ မက္ဆိုပိုေတးမီးယားေဒသက Seleucia ၿမိဳ႕ကို တိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္ခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ ဒီေရာဂါ ကူးစက္ခံရျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ေရာမဧကရာဇ္ Lucius Verus ကိုယ္တိုင္ ဒီေရာဂါခံစားၿပီး ေသဆုံးသြားခဲ့တာလို႔ ပညာရွင္ေတြက ယုံၾကည္ထားၾကပါတယ္။။ ဒီေရာဂါဟာ ပိုးလမ္းမႀကိးတေလွ်ာက္နဲ႔ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံေတြအထိ ကူးစက္ခံခဲ့ရတယ္လို႔သိရပါတယ္။