“ဝူဟန္ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ေရာဂါ ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ ျပည္သူလူထုအေနျဖင့္ ေရာဂါကူးစက္ျခင္း မျဖစ္ေစရန္ လိုက္နာရမည့္ အဓိကအသိေပးခ်က္မ်ား”

---

“ဝူဟန္ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ေရာဂါ ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ ျပည္သူလူထုအေနျဖင့္ ေရာဂါကူးစက္ျခင္း မျဖစ္ေစရန္ လိုက္နာရမည့္ အဓိကအသိေပးခ်က္မ်ား”

“ဝူဟန္ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ေရာဂါ ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ ျပည္သူလူထု သို႔ အသိေပးခ်က္မ်ား”

ေလယာဥ္ကို ဝင္ခြင့္ျပဳရျခင္းနဲ႔ အျခားသိသင့္တဲ့အေၾကာင္းရင္းေတြကေတာ့…

၁/ WHO က အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ကူးသန္းသြားလာမႈ travel & trade ကို ကန႔္သတ္ထားျခင္းမရွိပါဘူး။

၂/ ေလဆိပ္ေရာက္ရွိ exit မွာ screening လုပ္ဖို႔ recommend လုပ္ထားပါတယ္။

၃/ China Eastern ေလေၾကာင္းလိုင္းနဲ႔ လိုက္ပါလာတဲ့ ခရီးသည္ ၈၅ ဦးနဲ႔ ေလယာဥ္အမႈထမ္း ၉ ဦးလုံးဟာ thermal scanning မွာ အဖ်ားမရွိေနပါဘူး ၈၅ ေယာက္လုံးကို တခုခုျဖစ္ရင္နီးစပ္ရာက်န္းမာေရးဌာနကိုသတင္းပို႔ဖို႔ Health advice ေပးထားပါတယ္။

၄/ quarantine လုပ္ဖို႔မလိုအပ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ မလုပ္ပါ သံသယလူနာေတြ႕ရင္ေတာ့ လုပ္ပါမည္။

၅/ ေရာဂါရဲ႕ Incubation Period က ၁၄ ရက္ျဖစ္တဲ့အတြက္ thermal scanner မွာ အဖ်ားမရွိေနေပမဲ့ ေနာက္ ၃-၄ ရက္မွလဲ အဖ်ားေပၚလာႏိုင္ပါတယ္ ဒါေပမဲ့ advisor for Travellers အတြက္ သတိေပးခ်က္မွာ အဖ်ားရွိလွ်င္ ေခ်ာင္းဆိုးလွ်င္ ဝူဟန္ကျပန္လာလွ်င္ အေၾကာင္းၾကားရန္လို႔ အသိေပးထားပါတယ္။

၆/ ေနာက္ၿပီးေလယာဥ္က ဝူဟန္ကတိုက္႐ိုက္လာတဲ့ေလယာဥ္ျဖစ္ၿပီး Public transportation မပိတ္ခင္ထြက္လာၿပီး မပိတ္ခင္ ဆိုက္ေရာက္လာတာျဖစ္ပါတယ္။ အခုေတာ့ China Eastern ေလေၾကာင္းလိုင္းက ၂၄-၁-၂၀၂၀ ကေန ၂၉-၂-၂၀၂၀ အထိ ပိတ္လိုက္ပါၿပီ။

၇/ သံသယလူနာေတြ႕ရွိရင္လဲ sample ကို WHO ရဲ႕ reference lab ၅ ခုမွာေပးပို႔ဖို႔ ညႇိႏႈိင္းၿပီးသားပါ ဒါေပမဲ့ အာဆီယံႏိုင္ငံ အိမ္နီးခ်င္းျဖစ္တဲ့ထိုင္းမွာစစ္ဖို႔ စီစဥ္ထားပါတယ္ ထိုင္းကိုယ္တိုင္လည္း တ႐ုတ္ရဲ႕ကူညီမႈနဲ႔ စစ္ႏိုင္တာပါ။

၈/ NHL မွာလဲ လိုအပ္တဲ့ primer & reagent ရရင္ စစ္ႏိုင္တဲ့ capacity ရွိပါတယ္။ သို႔ေသာ္ ရရွိဖို႔က အဆင့္ဆင့္ျဖတ္ရမွာျဖစ္တဲ့အတြက္ ၾကာမွာစိုးလို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လုပ္ေဆာင္ေနပါတယ္။

၉/ ေရာဂါရဲ႕ ကူးစက္ႏိုင္စြမ္းအား infectivity ကလဲ ၁.၅ ကေန ၂.၅ ပဲရွိပါတယ္။ ဝက္သက္ေရာဂါဆိုရင္ေတာင္ ကူးစက္ႏိုင္စြမ္းက ဆယ္ဆပိုပါတယ္ ၁၂-၁၅ ရွိပါတယ္။

၁၀/ ေသဆုံးမႈႏႈန္းအေနနဲ႔ SARS က ၁၀ ရာႏႈန္း Ebola က ၄၀ ရာႏႈန္း ရာသီတုပ္ေကြးက ၄ ရာႏႈန္းနဲ႔ ခုလက္ရွိျဖစ္ေနတဲ့ ဝူဟန္နမိုးနီးယား ၂၀၁၉ – nCoV က ၄ ရာႏႈန္း ျဖစ္တဲ့အတြက္ ေလာေလာဆယ္ သူ႔ရဲ႕ ေသဆုံးမႈႏႈန္း CFR က ရာသီတုပ္ေကြးနဲ႔ အတူတူေလာက္ပဲ ရွိေနတာကို ေတြ႕ရမွာျဖစ္ပါတယ္။

၁၁/ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ WHO, US CDC, ASEAN SOMHD, FETN နဲ႔ စဥ္ဆက္မျပတ္သတင္းရယူျခင္းနဲ႔ လိုအပ္တဲ့ အစီအမံမ်ားကို ေပါင္းစပ္ညႇိႏႈိင္းေဆာင္႐ြက္လ်က္ရွိပါတယ္။

၁၂/ ရန္ကုန္ေလဆိပ္ မႏၲေလးေလဆိပ္ ေနျပည္ေတာ္ေလဆိပ္ေတြမွာ တပ္ဆင္ထားတဲ့ infrared thermal scanner ဟာ WHO အသိအမွတ္ျပဳစက္ျဖစ္ၿပီး အျခားေသာတိုင္းျပည္မ်ားမွာလည္း လက္ရွိအသုံးျပဳလ်က္ရွိတဲ့စက္ျဖစ္ပါတယ္။ စက္ရဲ႕ maintenance ကိုလည္း သက္ဆိုင္ရာကုမၸဏီေတြနဲ႔ အၿမဲမျပတ္ စစ္ေဆးေနပါတယ္ ။

ရန္ကုန္ေလဆိပ္အေနနဲ႔ ဖ်ားေနသူ ၄ ဦး မႏၲေလးေလဆိပ္အေနနဲ႔ ၂ ဦးရွိေၾကာင္း စစ္ေဆးေတြ႕ရွိရေပမဲ့ သံသယလူနာနဲ႔ ကိုက္ညီျခင္းမရွိပါဘူး ။လိုအပ္တဲ့စစ္ေဆးမႈမ်ားကို ေသခ်ာေဆာင္႐ြက္ၿပီး လိပ္စာမ်ားကိုရယူထားၿပီး surveillance လုပ္ငန္းကို ပီျပင္ေအာင္ေဆာင္႐ြက္လ်က္ရွိပါတယ္။

၁၃/ မၾကာမီ တ႐ုတ္ကျပန္လာတဲ့ ခရီးသည္ေတြကို health declaration card ျဖည့္ဖို႔ ပို႔ေဆာင္ေရးဝန္ႀကီးဌာနနဲ႔ ေပါင္းစပ္ညႇိႏႈိင္းေဆာင္႐ြက္ေနပါတယ္။

၁၄/ PPE & N95 mask ႏွင့္ လိုအပ္ေသာ အေထာက္အပံ့ပစၥည္းမ်ားလည္း အဆင္သင့္ရွိေနၿပီး ထပ္မံလိုအပ္သည္မ်ားကိုလည္း WHO မွေထာက္ပံ့ေပးမည္ျဖစ္ပါတယ္။

၁၅/ လက္ရွိအေနနဲ႔ WHO မွ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး အေရးေပၚအေျခအေန (PHEIC) မသတ္မွတ္ေသးပါ သို႔ေသာ္လည္း စဥ္ဆက္မျပတ္ ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္ရႈလ်က္ရွိပါသည္ ကြင္းဆက္ျပတ္ေနေသာ အခ်က္မ်ားျဖစ္သည့္ ေရာဂါပိုးမည္သည္က ကူးစက္သည္ ဘယ္ေလာက္ထိလြယ္ကူစြာကူးစက္ႏိုင္သည္ ။

၎ေရာဂါ၏ ေရာဂါလကၡဏာ ႏွင့္ ဘယ္အတိုင္းအတာထိ ျပင္းထန္ႏိုင္သည္ကိုလည္း အျမန္ဆုံး ရွာေဖြႏိုင္ရန္ႀကိဳးပမ္းလ်က္ရွိပါသည္။

၁၆/ PHEIC လို႔ေၾကျငာႏိုင္ရန္ Emergency Committee Meeting ေခၚရပါတယ္ အဲဒီအစည္းအေဝးမွာ လက္ရွိျဖစ္ေနတဲ့ outbreak က သတ္မွတ္ထားတဲ့ definition နဲ႔ ကိုက္ညီမႈရွိလား extraordinary & high risk to other countries ရွိေနလား immediate & coordinated global response လိုအပ္လားအေပၚမူတည္ၿပီး ဆုံးျဖတ္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။

၁၇/ ကမာၻေပၚတြင္ IHR 2005 ခ်မွတ္ၿပီးေနာက္ပိုင္း PHEIC အျဖစ္ declared လုပ္ခဲ့တဲ့ ေရာဂါ အႀကိမ္ (၅) ႀကိမ္ရွိခဲ့ပါတယ္။

၁၈/ က်န္းမာေရးနဲ႔ အားကစားဝန္ႀကီးဌာနအေနနဲ႔ လိုအပ္တဲ့ ျပင္ဆင္ထားရွိမႈမ်ားကို ဘက္စုံေထာင့္စုံမွ စီစဥ္ေဆာင္႐ြက္ထားရွိၿပီးျဖစ္ပါတယ္ ေရာဂါေထာက္လွမ္းၾကည့္ရႈျခင္းကိုလည္း အထူးအားျဖည့္ ေဆာင္႐ြက္လ်က္ရွိပါတယ္ သံသယလူနာေတြ႕ရွိလွ်င္လည္း အခ်ိန္နဲ႔တေျပးညီ ေဆာင္႐ြက္မဲ့ အစီအမံမ်ားလည္း ထားရွိၿပီးျဖစ္ပါတယ္။

၁၉/ ဒီ ဝူဟန္ နမိုးနီးယား 2019 nCoV ဟာ virus ပိုးအသစ္ျဖစ္တဲ့အတြက္ ကာကြယ္ေဆးမရွိေသးပါ specific treatment လဲ မရွိေသးပါ သို႔ေသာ္လည္း ေရာဂါျဖစ္လာလွ်င္ ထိေရာက္စြာ ကုသႏိုင္ပါသည္။

၂၀/ Coronavirus မိသားစုဝင္အမ်ားစုသည္ လူကိုမကူးစက္ႏိုင္ေသာ္လည္း အခ်ိဳ႕ေသာပိုးမ်ားမွာ လူကိုကူးစက္ႏိုင္ပါသည္ ယေန႔အထိ လူကိုကူးစက္ႏိုင္ေသာပိုး ၆ မ်ိဳးရွိၿပီး ယခုပိုးအသစ္ႏွင့္ေပါင္းလွ်င္ ၇ မ်ိဳးရွိပါသည္။

၂၁/ ယခုလို ေရာဂါအသစ္အဆန္း ေပၚေပါက္လာခ်ိန္တြင္ ကိုယ့္ျမန္မာႏိုင္ငံကို ေရာဂါပိုးမဝင္ေရာက္လာႏိုင္ေရးအတြက္ သက္ဆိုင္ရာဌာနအသီးသီးက ေပါင္းစပ္ညႇိႏႈိင္းေဆာင္႐ြက္ေနသလို ျပည္သူလူထု တဦးတစ္ေယာက္ခ်င္း အေနျဖင့္လည္း ပူးေပါင္းပါဝင္ ေဆာင္႐ြက္ရန္လိုအပ္ပါသည္ ။

အျပစ္တင္ ညည္းညဴေနျခင္းျဖင့္ ေက်ာ္လႊားႏိုင္မည္မဟုတ္ပါ ။အားလုံး၏ ဘုံေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မွာ ဤေရာဂါဆိုး မိမိႏိုင္ငံတြင္းသို႔ မဝင္ေရာက္ေစေရးသာျဖစ္သည့္အတြက္ ထိုရည္မွန္းခ်က္ ျပည့္မီေစရန္ ျပည္သူလူထု၏ ပူးေပါင္းပါဝင္ အားျဖည့္ေဆာင္႐ြက္မႈသည္ အထူးအေရးပါပါသည္ အမ်ားစုမွာ စိုးရိမ္စိတ္ေၾကာင့္သာ ေျပာဆိုသည္ကို နားလည္ပါသည္ ။

မိမိႏိုင္ငံကို ေရာဂါဆိုးဝင္ေရာက္လာမွာ စိုးရိမ္သည္ကို သိပါသည္ သို႔ေသာ္စိုးရိမ္႐ုံႏွင့္မၿပီးပဲ တဦးတေယာက္ခ်င္းစီက ေမတၱာျဖင့္ ေပါင္းစပ္ပါဝင္ရန္ အေရးႀကီးေၾကာင္း ေမတၱာရပ္ခံလိုပါသည္။

၂၂/ ျပည္သူလူထုအေနျဖင့္ ေရာဂါကူးစက္ျခင္း မျဖစ္ေစရန္ လိုက္နာရမည့္ အဓိကအခ်က္မ်ားမွာ…

– ေခ်ာင္းဆိုးႏွာေခ်လွ်င္ အုပ္ဆိုးျခင္း

– လက္ကို စနစ္တက် မၾကာခဏ ေဆးျခင္း

– လူထူထပ္ရာေနရာ မသြားပဲ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း

– ေရာဂါရွိသူႏွင့္ ေဝးေဝးေနျခင္း

– တိရစာၦန္မ်ားကို အကာအကြယ္မရွိပဲ ကိုင္တြယ္ျခင္း

– အသားမ်ားကို က်က္ေအာင္ခ်က္ျပဳတ္စားျခင္း

– မိမိကိုယ္ခံအားတက္ေအာင္ တည္ေဆာက္ျခင္း

– နဂိုေရာဂါအခံရွိသူမ်ားအေနျဖင့္ထိေရာက္စြာ ကုသမႈ ခံယူထားျခင္း တို႔ကို ေဆာင္႐ြက္ရန္ လိုအပ္ပါသည္။

၂၃/ ယခုေရာဂါျဖင့္ ေသဆုံးသူအမ်ားစုမွာ အသက္ ၆၅ ႏွစ္အထက္ႏွင့္ နဂိုေရာဂါအခံရွိသူမ်ား အမ်ိဳးသားမ်ား ျဖစ္ၾကသျဖင့္ အသက္ႀကီးသူမ်ားကို အထူးဂ႐ုစိုက္ၾကရန္သတိေပးလိုပါသည္။

၂၄/ ယခုအခ်ိန္အထိ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံျပင္ပတြင္ လူမွလူသို႔ ကူးစက္သည့္ သိသာထင္ရွားေသာ အေထာက္အထား မေတြ႕ရွိရေသးေသာ္လည္း တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအတြင္းတြင္မူ လူနာ၏မိသားစုဝင္မ်ား က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းမ်ားသို႔ ကူးစက္သည္ကို ေတြ႕ေနရသျဖင့္ အထူးသတိထားရန္လိုအပ္ပါသည္။

၂၅/ ရန္ကုန္ေဆး႐ုံႀကီးတြင္ ယခုလ ဇန္နဝါရီ ၂၃ ရက္ေန႔တြင္ တက္ေရာက္ကုသမႈခံယူခဲ့ေသာ အသက္ ၃၀ ဝန္းက်င္တ႐ုတ္အမ်ိဳးသမီးမွာလည္း ဖ်ား အန္ ဗိုက္နာ လကၡဏာျဖင့္ေဆး႐ုံတက္ျခင္းသာျဖစ္ၿပီး ဝူဟန္ၿမိဳ႕ႏွင့္သက္ဆိုင္ျခင္းမရွိပါ ေဆး႐ုံတက္ၿပီး ေနာက္တေန႔ ၂၄ ရက္ေန႔တြင္ ေဆး႐ုံဆင္းၿပီးျဖစ္ပါသည္။

၂၆/ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို က်န္းမာေရးႏွင့္အားကစားဝန္ႀကီးဌာန website ႏွင့္ Myanmar CDC FB page တို႔တြင္ ဝင္ေရာက္ၾကည့္ရႈႏိုင္ပါသည္။

၂၇/ ထပ္မံသိရွိသည္မ်ားရွိပါကလည္း ဆက္လက္ေဖာ္ျပေပးပါမည္။

Crdit # Khin Khin Gyi

Unicode

“ဝူဟန်ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါ နှင့်ပတ်သက်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံ ပြည်သူလူထုအနေဖြင့် ရောဂါကူးစက်ခြင်း မဖြစ်စေရန် လိုက်နာရမည့် အဓိကအသိပေးချက်များ”

“ဝူဟန်ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါ နှင့် ပတ်သက်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံ ပြည်သူလူထုသို့ အသိပေးချက်များ”

လေယာဉ်ကို ဝင်ခွင့်ပြုရခြင်းနဲ့ အခြားသိသင့်တဲ့အကြောင်းရင်းတွေကတော့…

၁/ WHO က အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကူးသန်းသွားလာမှု travel & trade ကို ကန့်သတ်ထားခြင်းမရှိပါဘူး။

၂/ လေဆိပ်ရောက်ရှိ exit မှာ screening လုပ်ဖို့ recommend လုပ်ထားပါတယ်။

၃/ China Eastern လေကြောင်းလိုင်းနဲ့ လိုက်ပါလာတဲ့ ခရီးသည် ၈၅ ဦးနဲ့ လေယာဉ်အမှုထမ်း ၉ ဦးလုံးဟာ thermal scanning မှာ အဖျားမရှိနေပါဘူး ၈၅ ယောက်လုံးကို တခုခုဖြစ်ရင်နီးစပ်ရာကျန်းမာရေးဌာနကိုသတင်းပို့ဖို့ Health advice ပေးထားပါတယ်။

၄/ quarantine လုပ်ဖို့မလိုအပ်တဲ့အတွက်ကြောင့် မလုပ်ပါ သံသယလူနာတွေ့ရင်တော့ လုပ်ပါမည်။

၅/ ရောဂါရဲ့ Incubation Period က ၁၄ ရက်ဖြစ်တဲ့အတွက် thermal scanner မှာ အဖျားမရှိနေပေမဲ့ နောက် ၃-၄ ရက်မှလဲ အဖျားပေါ်လာနိုင်ပါတယ် ဒါပေမဲ့ advisor for Travellers အတွက် သတိပေးချက်မှာ အဖျားရှိလျှင် ချောင်းဆိုးလျှင် ဝူဟန်ကပြန်လာလျှင် အကြောင်းကြားရန်လို့ အသိပေးထားပါတယ်။

၆/ နောက်ပြီးလေယာဉ်က ဝူဟန်ကတိုက်ရိုက်လာတဲ့လေယာဉ်ဖြစ်ပြီး Public transportation မပိတ်ခင်ထွက်လာပြီး မပိတ်ခင် ဆိုက်ရောက်လာတာဖြစ်ပါတယ်။ အခုတော့ China Eastern လေကြောင်းလိုင်းက ၂၄-၁-၂၀၂၀ ကနေ ၂၉-၂-၂၀၂၀ အထိ ပိတ်လိုက်ပါပြီ။

၇/ သံသယလူနာတွေ့ရှိရင်လဲ sample ကို WHO ရဲ့ reference lab ၅ ခုမှာပေးပို့ဖို့ ညှိနှိုင်းပြီးသားပါ ဒါပေမဲ့ အာဆီယံနိုင်ငံ အိမ်နီးချင်းဖြစ်တဲ့ထိုင်းမှာစစ်ဖို့ စီစဉ်ထားပါတယ် ထိုင်းကိုယ်တိုင်လည်း တရုတ်ရဲ့ကူညီမှုနဲ့ စစ်နိုင်တာပါ။

၈/ NHL မှာလဲ လိုအပ်တဲ့ primer & reagent ရရင် စစ်နိုင်တဲ့ capacity ရှိပါတယ်။ သို့သော် ရရှိဖို့က အဆင့်ဆင့်ဖြတ်ရမှာဖြစ်တဲ့အတွက် ကြာမှာစိုးလို့ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ လုပ်ဆောင်နေပါတယ်။

၉/ ရောဂါရဲ့ ကူးစက်နိုင်စွမ်းအား infectivity ကလဲ ၁.၅ ကနေ ၂.၅ ပဲရှိပါတယ်။ ဝက်သက်ရောဂါဆိုရင်တောင် ကူးစက်နိုင်စွမ်းက ဆယ်ဆပိုပါတယ် ၁၂-၁၅ ရှိပါတယ်။

၁၀/ သေဆုံးမှုနှုန်းအနေနဲ့ SARS က ၁၀ ရာနှုန်း Ebola က ၄၀ ရာနှုန်း ရာသီတုပ်ကွေးက ၄ ရာနှုန်းနဲ့ ခုလက်ရှိဖြစ်နေတဲ့ ဝူဟန်နမိုးနီးယား ၂၀၁၉ – nCoV က ၄ ရာနှုန်း ဖြစ်တဲ့အတွက် လောလောဆယ် သူ့ရဲ့ သေဆုံးမှုနှုန်း CFR က ရာသီတုပ်ကွေးနဲ့ အတူတူလောက်ပဲ ရှိနေတာကို တွေ့ရမှာဖြစ်ပါတယ်။

၁၁/ မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ WHO, US CDC, ASEAN SOMHD, FETN နဲ့ စဉ်ဆက်မပြတ်သတင်းရယူခြင်းနဲ့ လိုအပ်တဲ့ အစီအမံများကို ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါတယ်။

၁၂/ ရန်ကုန်လေဆိပ် မန္တလေးလေဆိပ် နေပြည်တော်လေဆိပ်တွေမှာ တပ်ဆင်ထားတဲ့ infrared thermal scanner ဟာ WHO အသိအမှတ်ပြုစက်ဖြစ်ပြီး အခြားသောတိုင်းပြည်များမှာလည်း လက်ရှိအသုံးပြုလျက်ရှိတဲ့စက်ဖြစ်ပါတယ်။ စက်ရဲ့ maintenance ကိုလည်း သက်ဆိုင်ရာကုမ္ပဏီတွေနဲ့ အမြဲမပြတ် စစ်ဆေးနေပါတယ် ။

ရန်ကုန်လေဆိပ်အနေနဲ့ ဖျားနေသူ ၄ ဦး မန္တလေးလေဆိပ်အနေနဲ့ ၂ ဦးရှိကြောင်း စစ်ဆေးတွေ့ရှိရပေမဲ့ သံသယလူနာနဲ့ ကိုက်ညီခြင်းမရှိပါဘူး ။လိုအပ်တဲ့စစ်ဆေးမှုများကို သေချာဆောင်ရွက်ပြီး လိပ်စာများကိုရယူထားပြီး surveillance လုပ်ငန်းကို ပီပြင်အောင်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါတယ်။

၁၃/ မကြာမီ တရုတ်ကပြန်လာတဲ့ ခရီးသည်တွေကို health declaration card ဖြည့်ဖို့ ပို့ဆောင်ရေးဝန်ကြီးဌာနနဲ့ ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်နေပါတယ်။

၁၄/ PPE & N95 mask နှင့် လိုအပ်သော အထောက်အပံ့ပစ္စည်းများလည်း အဆင်သင့်ရှိနေပြီး ထပ်မံလိုအပ်သည်များကိုလည်း WHO မှထောက်ပံ့ပေးမည်ဖြစ်ပါတယ်။

၁၅/ လက်ရှိအနေနဲ့ WHO မှ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး အရေးပေါ်အခြေအနေ (PHEIC) မသတ်မှတ်သေးပါ သို့သော်လည်း စဉ်ဆက်မပြတ် စောင့်ကြပ်ကြည့်ရှုလျက်ရှိပါသည် ကွင်းဆက်ပြတ်နေသော အချက်များဖြစ်သည့် ရောဂါပိုးမည်သည်က ကူးစက်သည် ဘယ်လောက်ထိလွယ်ကူစွာကူးစက်နိုင်သည် ။

၎င်းရောဂါ၏ ရောဂါလက္ခဏာ နှင့် ဘယ်အတိုင်းအတာထိ ပြင်းထန်နိုင်သည်ကိုလည်း အမြန်ဆုံး ရှာဖွေနိုင်ရန်ကြိုးပမ်းလျက်ရှိပါသည်။

၁၆/ PHEIC လို့ကြေငြာနိုင်ရန် Emergency Committee Meeting ခေါ်ရပါတယ် အဲဒီအစည်းအဝေးမှာ လက်ရှိဖြစ်နေတဲ့ outbreak က သတ်မှတ်ထားတဲ့ definition နဲ့ ကိုက်ညီမှုရှိလား extraordinary & high risk to other countries ရှိနေလား immediate & coordinated global response လိုအပ်လားအပေါ်မူတည်ပြီး ဆုံးဖြတ်ရတာ ဖြစ်ပါတယ်။

၁၇/ ကမ္ဘာပေါ်တွင် IHR 2005 ချမှတ်ပြီးနောက်ပိုင်း PHEIC အဖြစ် declared လုပ်ခဲ့တဲ့ ရောဂါ အကြိမ် (၅) ကြိမ်ရှိခဲ့ပါတယ်။

၁၈/ ကျန်းမာရေးနဲ့ အားကစားဝန်ကြီးဌာနအနေနဲ့ လိုအပ်တဲ့ ပြင်ဆင်ထားရှိမှုများကို ဘက်စုံထောင့်စုံမှ စီစဉ်ဆောင်ရွက်ထားရှိပြီးဖြစ်ပါတယ် ရောဂါထောက်လှမ်းကြည့်ရှုခြင်းကိုလည်း အထူးအားဖြည့် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါတယ် သံသယလူနာတွေ့ရှိလျှင်လည်း အချိန်နဲ့တပြေးညီ ဆောင်ရွက်မဲ့ အစီအမံများလည်း ထားရှိပြီးဖြစ်ပါတယ်။

၁၉/ ဒီ ဝူဟန် နမိုးနီးယား 2019 nCoV ဟာ virus ပိုးအသစ်ဖြစ်တဲ့အတွက် ကာကွယ်ဆေးမရှိသေးပါ specific treatment လဲ မရှိသေးပါ သို့သော်လည်း ရောဂါဖြစ်လာလျှင် ထိရောက်စွာ ကုသနိုင်ပါသည်။

၂၀/ Coronavirus မိသားစုဝင်အများစုသည် လူကိုမကူးစက်နိုင်သော်လည်း အချို့သောပိုးများမှာ လူကိုကူးစက်နိုင်ပါသည် ယနေ့အထိ လူကိုကူးစက်နိုင်သောပိုး ၆ မျိုးရှိပြီး ယခုပိုးအသစ်နှင့်ပေါင်းလျှင် ၇ မျိုးရှိပါသည်။

၂၁/ ယခုလို ရောဂါအသစ်အဆန်း ပေါ်ပေါက်လာချိန်တွင် ကိုယ့်မြန်မာနိုင်ငံကို ရောဂါပိုးမဝင်ရောက်လာနိုင်ရေးအတွက် သက်ဆိုင်ရာဌာနအသီးသီးက ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်နေသလို ပြည်သူလူထု တဦးတစ်ယောက်ချင်း အနေဖြင့်လည်း ပူးပေါင်းပါဝင် ဆောင်ရွက်ရန်လိုအပ်ပါသည် ။

အပြစ်တင် ညည်းညူနေခြင်းဖြင့် ကျော်လွှားနိုင်မည်မဟုတ်ပါ ။အားလုံး၏ ဘုံမျှော်လင့်ချက်မှာ ဤရောဂါဆိုး မိမိနိုင်ငံတွင်းသို့ မဝင်ရောက်စေရေးသာဖြစ်သည့်အတွက် ထိုရည်မှန်းချက် ပြည့်မီစေရန် ပြည်သူလူထု၏ ပူးပေါင်းပါဝင် အားဖြည့်ဆောင်ရွက်မှုသည် အထူးအရေးပါပါသည် အများစုမှာ စိုးရိမ်စိတ်ကြောင့်သာ ပြောဆိုသည်ကို နားလည်ပါသည် ။

မိမိနိုင်ငံကို ရောဂါဆိုးဝင်ရောက်လာမှာ စိုးရိမ်သည်ကို သိပါသည် သို့သော်စိုးရိမ်ရုံနှင့်မပြီးပဲ တဦးတယောက်ချင်းစီက မေတ္တာဖြင့် ပေါင်းစပ်ပါဝင်ရန် အရေးကြီးကြောင်း မေတ္တာရပ်ခံလိုပါသည်။

၂၂/ ပြည်သူလူထုအနေဖြင့် ရောဂါကူးစက်ခြင်း မဖြစ်စေရန် လိုက်နာရမည့် အဓိကအချက်များမှာ…

– ချောင်းဆိုးနှာချေလျှင် အုပ်ဆိုးခြင်း

– လက်ကို စနစ်တကျ မကြာခဏ ဆေးခြင်း

– လူထူထပ်ရာနေရာ မသွားပဲ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း

– ရောဂါရှိသူနှင့် ဝေးဝေးနေခြင်း

– တိရစ္ဆာန်များကို အကာအကွယ်မရှိပဲ ကိုင်တွယ်ခြင်း

– အသားများကို ကျက်အောင်ချက်ပြုတ်စားခြင်း

– မိမိကိုယ်ခံအားတက်အောင် တည်ဆောက်ခြင်း

– နဂိုရောဂါအခံရှိသူများအနေဖြင့်ထိရောက်စွာ ကုသမှု ခံယူထားခြင်း တို့ကို ဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်ပါသည်။

၂၃/ ယခုရောဂါဖြင့် သေဆုံးသူအများစုမှာ အသက် ၆၅ နှစ်အထက်နှင့် နဂိုရောဂါအခံရှိသူများ အမျိုးသားများ ဖြစ်ကြသဖြင့် အသက်ကြီးသူများကို အထူးဂရုစိုက်ကြရန်သတိပေးလိုပါသည်။

၂၄/ ယခုအချိန်အထိ တရုတ်နိုင်ငံပြင်ပတွင် လူမှလူသို့ ကူးစက်သည့် သိသာထင်ရှားသော အထောက်အထား မတွေ့ရှိရသေးသော်လည်း တရုတ်နိုင်ငံအတွင်းတွင်မူ လူနာ၏မိသားစုဝင်များ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းများသို့ ကူးစက်သည်ကို တွေ့နေရသဖြင့် အထူးသတိထားရန်လိုအပ်ပါသည်။

၂၅/ ရန်ကုန်ဆေးရုံကြီးတွင် ယခုလ ဇန်နဝါရီ ၂၃ ရက်နေ့တွင် တက်ရောက်ကုသမှုခံယူခဲ့သော အသက် ၃၀ ဝန်းကျင်တရုတ်အမျိုးသမီးမှာလည်း ဖျား အန် ဗိုက်နာ လက္ခဏာဖြင့်ဆေးရုံတက်ခြင်းသာဖြစ်ပြီး ဝူဟန်မြို့နှင့်သက်ဆိုင်ခြင်းမရှိပါ ဆေးရုံတက်ပြီး နောက်တနေ့ ၂၄ ရက်နေ့တွင် ဆေးရုံဆင်းပြီးဖြစ်ပါသည်။

၂၆/ သတင်းအချက်အလက်များကို ကျန်းမာရေးနှင့်အားကစားဝန်ကြီးဌာန website နှင့် Myanmar CDC FB page တို့တွင် ဝင်ရောက်ကြည့်ရှုနိုင်ပါသည်။

၂၇/ ထပ်မံသိရှိသည်များရှိပါကလည်း ဆက်လက်ဖော်ပြပေးပါမည်။

Credit # Khin Khin Gyi