မိုးဘယ္ေလာက္႐ႊာ႐ႊာ ေရႀကီး ေရလွ်ံျခင္းမရွိတဲ့ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရဲ႕ နာမည္ႀကီး ဗားကရာေခ်ာက္ရဲ႕ လူမသိေသးေသာ သမိုင္းေၾကာင္း

ဗားကရာေခ်ာက္ရဲ႕ လူမသိေသးေသာ သမိုင္းေၾကာင္း
ဗားကရာေခ်ာက္ရဲ႕ လူမသိေသးေသာ သမိုင္းေၾကာင္း

မိုးဘယ္ေလာက္႐ႊာ႐ႊာ ေရႀကီး ေရလွ်ံျခင္းမရွိတဲ့ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရဲ႕ နာမည္ႀကီး ဗားကရာေခ်ာက္ရဲ႕ လူမသိေသးေသာ သမိုင္းေၾကာင္း

ဗားကရာ ဆိုတဲ့အမည္ဟာ “ဘာ့က္ရ္” မြန္အမည္က ဆင္းသက္လာတာျဖစ္ၿပီး ခရာေတာ ဆူးၿခဳံေတာေပါက္ရာ ေခ်ာက္ ဟု အဓိပၸါယ္ ရပါတယ္။ ၾကည့္ျမင္တိုင္ နဲ႔ စမ္းေခ်ာင္း ၿမိဳ႕နယ္ အစပ္ ဗားကရာေခ်ာက္ဝန္းက်င္ဟာ ခရာပင္ေတြ၊ ဆူးၿခဳံေတြ၊ ဒီေရာက္ပင္ေတြ ေပါက္ေရာက္ရာ ဒီေရ အတက္အက် ရွိခဲ့တဲ့ ေနရာႀကီးပါ။

ကုန္းေဘာင္ေခတ္ ျမန္မာဘုရင္ေတြ အုပ္ခ်ဳပ္စဥ္ကအထိ တကယ့္ စိမ့္ႀကီးၿမိဳင္ႀကီးေတြနဲ႔။ ခံတပ္ၿမိဳ႕ေတာင္ လုပ္ခဲ့ေသးဆိုပဲ။ အဲ့ဒီတုန္းကေတာ့ အေလာင္း မင္းတရား အုပ္ခ်ဳပ္နယ္အျဖစ္ ေ႐ႊတိဂုံကို မူတည္သတ္မွတ္ရာမွာ “အေနာက္ေတာရႀကီး” လို႔ သတ္မွတ္ခဲ့တဲ့အရပ္ေပါ့။

အေနာက္ေတာရႀကီးဆိုတာ ဗားကရာကို အဓိကထား သတ္မွတ္ခဲ့တယ္လို႔ အဆိုရွိပါတယ္။ အခုေတာ့ အလယ္ေတာရနဲ႔ ၾကားေတာရေလာက္ပဲ အသုံး ရွိေတာ့တယ္။ က်န္ေတာရေတြ ေပ်ာက္သြားခဲ့ပါၿပီ။ ဗားကရာေခ်ာက္ဟာ သဘာဝအေလ်ာက္ ျဖစ္ေပၚလာခဲ့တဲ့ ေခ်ာက္တခုပါ။ လူလုပ္တဲ့ေခ်ာက္ေတာ့ မဟုတ္ဘူး။

ဒါကလည္း တခ်ိန္တုန္းက သိဂၤုတၱရကုန္းရဲ႕ ေတာင္စြယ္က စမ္းေခ်ာင္း ေျမနီကုန္းအထိ ေရာက္ခဲ့တာကိုး။ ေျမနီကုန္းဆိုတာ ဟိုအရင္က ေတာင္ကမူ တခုပဲ။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သစ္တည္ခဲ့တဲ့အခ်ိန္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္း အင္းေတြ အိုင္ေတြ ေခ်ာက္ေတြ ဖို႔ဖို႔ ေျမနီကုန္းကေျမေတြ သယ္ထုတ္ရာက ကမူေတြ ကုန္းေတြ ေပ်ာက္ၿပီး အခုအေျခေနမ်ိဳးအထိ ျဖစ္လာခဲ့တာ။

ေျမနီကုန္းက ေျမေတြကို သယ္ဖို႔ အရင္ဆုံး ဟုမ္းလမ္း အထိ မီးရထားလမ္းကို အရင္ေဖာက္ရတယ္လို႔ ဆိုၾကတယ္။ ေျမနီကုန္းအရပ္ကေန လွည္းေတြနဲ႔ ေျမနီေတြသယ္ၿပီး ရထားရွိရာ ဟုမ္းလမ္းကို ပို႔ရတယ္။ ဟုမ္းလမ္းကတဆင့္ ရထားတြဲေတြနဲ႔ သယ္ယူတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

“ဟုမ္းလမ္း” ဆိုတာ အဲဒီ ရထားလမ္းေဖာက္ခဲ့တဲ့ အင္ဂ်င္နီယာ Hume ရဲ႕အမည္ပါ။ ေနာက္အင္ဂ်င္နီယာက Innis ျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ရထားလမ္းရဲ႕ အေနာက္ဘက္ပိုင္းကို အင္းနစ္လမ္းလို႔ေခၚၿပီး အေရွ႕ဘက္လမ္းပိုင္းကို ဟုမ္းလမ္းလို႔ ေခၚခဲ့ၾကတာ။

အခုေတာ့ အဲဒီလမ္းႏွစ္ခုကိုေပါင္းၿပီး ပန္းလႈိင္လမ္း ရယ္လို႔ ျဖစ္သြားေရာ။သူတို႔ႏွစ္ေယာက္လုံးက ရထားလမ္းတည္ေဆာက္ခြင့္ ကန္ထ႐ိုက္ရတဲ့ The Irrawady Velley State Railway Co. ရဲ႕ ဦးေဆာင္ အင္ဂ်င္နီယာေပါ့။

ရန္ကုန္ကေန ျပည္ၿမိဳ႕အထိ ရထားလမ္းတည္ေဆာက္ရာမွာ အခက္အခဲဆုံးကေတာ့ နာမည္ေက်ာ္ “ဗားကရာေခ်ာက္” ႀကီးပဲလို႔ ဆိုသတဲ့။ သူတို႔ေျပာမယ္ ဆိုလည္း ေျပာခ်င္စရာ။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ဗားကရာေခ်ာက္ရဲ႕ အနက္က လႈိင္ျမစ္ေရ မ်က္ႏွာျပင္ထက္ အနိမ့္ပိုင္းမွာ ရွိေနတာ။

ဒါ့အျပင္ လႈိင္ျမစ္ရဲ႕ ဒီေရ အတက္အက်ကလည္းေသေသ ခ်ာခ်ာ ေလ့လာရေသးတယ္။ၿပီးေတာ့ ျမစ္ေရအတက္အက်။ ေႏြမိုးေဆာင္း ျမစ္ေရမ်က္ႏွာျပင္ အေျခအေနေတြကိုပါ ၾကည့္ရ၊ တြက္ခ်က္ရတာ မဟုတ္လား။

ဗားကရာပတ္ဝန္းက်င္ရဲ႕ ေျမအမ်ိဳးအစား ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္ပါမက်န္ ေလ့လာၿပီးမွ ဒီေခ်ာက္ကို ဘယ္လိုတီထြင္ ဖန္တီးမလဲဆိုတဲ့ အဆင့္ကို ေရာက္တာ။ ေျမထိန္းနံရံတည္တဲ့ အပိုင္းကလည္း အေရးႀကီးတဲ့ အစိတ္ပိုင္းတခု ျဖစ္လာ ျပန္တယ္။ ဒါေတြ စုံၿပီဆိုေတာ့မွ Drainage System Design ကို စဥ္းစားရၿပီ။

ရထားလမ္းတည္တာက သိပ္မခက္ခဲ။ ေခ်ာက္ကို တံတားထိုးလိုက္ရင္ ရၿပီ။ ရန္ကုန္မွာ မီးရထားသံလမ္း တံတားေအာက္က သြားတဲ့တံတား ႏွစ္စင္းပဲ ရွိတယ္။ သန္လ်င္နဲ႔ သာေကတ တံတား။ ေနာက္တံတားက အခုဗားကရာပဲ။ ရထားလမ္းေအာက္က ကားလမ္းေဖာက္ထားတာ။ ဗားကရာေခ်ာက္ကေန ေရဆင္းေပါက္၊ ေရထုတ္ေပါက္။ လႈိင္ျမစ္ထဲဘယ္လိုပို႔မလဲ။

ေရမဝပ္ေအာင္ ဘာေတြ စီမံေပးဖို႔လိုမလဲ ဆိုတာေတြဟာ လမ္းတံတားအင္ဂ်င္နီယာရဲ႕ ကြၽမ္းက်င္မႈနဲ႔ ဦးေႏွာက္အသုံးခ်ႏိုင္စြမ္းေပၚ မူတည္ေနပါတယ္။

သူတို႔ ဘယ္လိုတည္ေဆာက္ခဲ့ၾကသလဲ

အရင္ဆုံး ခရာဆူးၿခဳံေတြ ရွင္းလင္းရမယ္။ ၿပီးတာနဲ႔ ေျမမ်က္ႏွာျပင္ အေနအထားအရ ေရဆင္းကို ဘယ္ႏွစ္လက္မအဆိုင္းထိ ထားမလဲ။ေခ်ာက္ကေန လႈိင္ျမစ္ဝအထိ ေရဆင္းလိုင္း ေပဘယ္ေလာက္ရွိလဲ။

ေရဆင္းကိုေတာ့ ကားလမ္းေအာက္မွာ လိုဏ္ေခါင္းတူးထားတာ ေတြ႕ႏိုင္တယ္။ လိုဏ္အရွည္ဟာ ေခ်ာက္ကေန ျမစ္ဝအထိ ၁၂ဝဝ ေပ အရွည္ရွိတယ္။

လိုဏ္ကိုေတာ့ အုတ္ေတြနဲ႔ ပိုက္လုံးပုံသဏၭာန္ စီထားတယ္။ လိုဏ္ရဲ႕ အဝအက်ယ္ဟာ အခ်င္းဝက္ ၅ ေပရွိတယ္။တူးထား စီထားတဲ့ လိုဏ္ေခါင္းဟာ ျမစ္ဝေရာက္တဲ့အခ်ိန္မွာ အဖြင့္အပိတ္ လုပ္လို႔ရတဲ့ ေရထိန္းသံတံခါးႀကီးတခ်ပ္ ရွိပါတယ္။

လႈိင္ျမစ္ေရတက္တဲ့ မိုးရာသီလို အခ်ိန္မ်ိဳးမွာ ေရထိန္းတံခါးကို ပိတ္ထားရင္ လိုဏ္ထဲ ေရမဝင္ႏိုင္ေအာင္ စီမံထားတာပါ။ဒါေတြၿပီးေတာ့ ေျမထိန္းနံရံေတြ တည္ေဆာက္တဲ့အပိုင္း ေရာက္တာ။ ဗားကရာမီးပြိဳင့္ရဲ႕ ေထာင့္ေလးခုမွာ ေရဆင္းေပါက္တခုစီ ရွိတယ္။

လမ္းေဘးေျမာင္းရဲ႕အနက္က တေပ နီးပါးေလာက္ပဲရွိတယ္။ မီးပြိဳင့္အလယ္ေခါင္မွာ လိုဏ္ထဲဆင္းတဲ့ လူဆင္းေပါက္တခု ရွိတယ္။ေနာက္တေပါက္ကေတာ့ ေဘာဂရပ္ကြက္ေဘးမွာရွိခဲ့ဖူးတယ္။သံေလွကားနဲ႔ ဆင္းရတာပါ။အခုေတာ့ အဲဒီသံေလွကားလည္း ေရာင္းစားခံရတာပဲလား၊ ေဆြးသြားေလသလာမသိ။ အနိစၥသေဘာနဲ႔ကိစၥေခ်ာသြားၿပီ။

ေျမေအာက္ေရဆင္းလိုဏ္ေတြဟာ ဗားကရာမွမဟုတ္ဘူး။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တည္ခ်ိန္ကတည္းက ၿမိဳ႕တြင္းပိုင္းရွိ အားလုံးေသာ ေရဆင္းေတြဟာ လိုဏ္တူးၿပီး စီမံတည္ေဆာက္ခဲ့တာ။အဲဒီအုတ္နံရံရဲ႕ မ်က္ႏွာက်က္ေတြမွာ ေၾကးမီးဆိုင္းႀကီးေတြ တပ္ဆင္ၿပီး ၂၄ နာရီ မီးေပးထားတယ္လို႔ အဆိုရွိတယ္။

ေႏြေႏွာင္းရာသီ ေရာက္ၿပီဆိုရင္ ျမဴနီစပယ္လူႀကီးက ၿမိဳ႕တြင္းရွိ အုတ္လိုဏ္ဂူတေလွ်ာက္ ဂ်စ္ကားစီးၿပီး ေလ်ာက္ၾကည့္ရ၊ ႀကီးၾကပ္ရတယ္လို႔ တဆင့္စကား ၾကားခဲ့ဖူးတယ္။

ေနာက္ပိုင္းေတာ့ ေၾကးမီးဆိုင္းႀကီးေတြဟာ ေၾကးေဈးေကာင္းေတာ့ လူေတြခိုးေရာင္းတာနဲ႔ မရွိေတာ့ဘူး။လိုဏ္ထဲ ဆင္းၿပီး စစ္ေဆးတဲ့သူေတြလည္း မရွိေတာ့ဖူးထင္ပါတယ္။ ဒီမွာအေရးႀကီးဆုံးနဲ႔ ေရဆင္းလိုဏ္တို႔ရဲ႕လွ်ိဳ႕ဝွက္ခ်က္ကေတာ့ လိုဏ္တြင္းမွာ ေရစုကန္တည္ေဆာက္ေပးျခင္းပါပဲ။

ဗားကရာေခ်ာက္အတြက္ ေရစုကန္ကေတာ့ အလ်ား ၁ဝ ေပ၊ အနံ ၈ ေပနဲ႔ အနက္ ၆ ေပခန႔္ရွိတယ္။အဲ့ဒီ ေရစုကန္ထဲကို စီးလာသမွ်ေရေတြ ဝင္မယ္။ ေရစုကန္ကေန ပိုလွ်ံတဲ့ေရေတြက ေရဆင္းလိုဏ္အတိုင္း စီးသြားတယ္။

ဒါမွ လမ္းေပၚ ေရဘယ္ေလာက္ရွိရွိ ပိုလွ်ံသမွ်ကို ေရစုကန္က ထိန္းေပးေနမွာပဲ ျဖစ္တယ္။တကယ္ေတာ့ ေရစုကန္ဟာ ေရဆင္းေရထုတ္အတြက္ အေရးပါတဲ့ တည္ေဆာက္ခ်က္တခုပါပဲ။

ဒါေၾကာင့္လည္း ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ လမ္းေထာင့္စုံေတြရဲ႕ ေျမေအာက္ေရဆင္းလိုင္းေတြမွာ လူတကိုယ္အနက္ရွိတဲ့ ေရစုကန္ေတြကို အဂၤလိပ္ေတြက တည္ေဆာက္ခဲ့တာပါ။

ေလ့လာသူေတြရဲ႕ ေတြ႕ရွိခ်က္အရေတာ့ ဗားကရာ ေခ်ာက္ ေရႏုတ္ေျမာင္း စနစ္ကို ၁၈၆၉ ေလာက္က တည္ေဆာက္ခံတာ ျဖစ္မယ္လို႔ ခန႔္မွန္းၾကပါတယ္။

ဗားကရာေခ်ာက္ကို မြမ္းမံတည္ေဆာက္ခ်ိန္က ကိုးထပ္ႀကီးဘုရားလို႔ေခၚတဲ့ အတုလာဓိပတိ မဟာမုနိသက်ဘုရားႀကီးေတာင္ မတည္ရေသးပါဘူး။

ကိုးထပ္ႀကီးဘုရားက ၁၉ဝ၅ ခုႏွစ္မွ တည္တာ။ေနာက္တခုက ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ပတ္ရထား မရွိေသးဘူး။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ပတ္ရထားက ၁၈၇၇ ခုႏွစ္ေလာက္မွ စတာကိုး။

ဒါေပမယ့္ ဗားကရာရထားလမ္းက ႏွစ္ခု ျဖစ္ေနသလို ရထားအတြက္ တံတားကလည္း ႏွစ္ခုတည္ထားတာ။

ၾကည့္ျမင္တိုင္ – ရန္ကုန္ ဓာတ္ရထားလိုင္း ေျပးဆြဲေနၿပီ။

ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ပထမဆုံး ရထားေျပးဆြဲတာက ၁၈၆၉ ရန္ကုန္-ျပည္ မီးရထားလမ္း ဆြဲေနၿပီး ဒါေၾကာင့္ ဗားကရာတည္ေဆာက္ခ်ိန္ဟာ ဒါထက္ေစာမယ္လို႔ ယူဆႏိုင္ပါတယ္။

ဗားကရာေခ်ာက္ရဲ႕ မိုးဘယ္ေလာက္႐ြာ႐ြာ မိုး႐ြာၿပီးတာနဲ႔ ေရတင္က်န္မေနခဲ့ျခင္း အေၾကာင္းကိုေတာ့ အခ်ိန္အေတာ္ၾကာ လူေျပာသူေျပာမ်ားေနၾကတာ ယေန႔တိုင္ပါပဲ။အဂၤလိပ္ေတြတည္ေဆာက္သြားခဲ့တဲ့ ဗားကရာေခ်ာက္ ေအာက္ကေရစုကန္၊ လႈိင္ျမစ္ထဲ စီးဆင္းတဲ့ လျခမ္းပုံ အုတ္စီေျမာင္း၊

ေရအဝင္ အထြက္ ထိန္းတဲ့ လႈိင္ျမစ္ဝကေရတံခါးေပါက္တို႔ကို ဆက္လက္ထိန္းသိမ္း ျပဳျပင္ ဖို႔ကေတာ့ လိုအပ္ေနတုံးပါပဲ။ႏွစ္ ၁၀၀ ေက်ာ္ သက္တမ္း ရွိၿပီ ျဖစ္တဲ့ ဒီ ဗားကရာေခ်ာက္က ကြၽန္ေတာ္တို႔အတြက္ စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းတဲ့ သမိုင္း အေမြအႏွစ္တခုလို႔ ျမင္မိပါတယ္။

Be the first to comment

Leave a Reply

Your email address will not be published.


*