“ႏွစ္တိုင္း အဂၤလိပ္လို ( ၁၃ ) ရက္က်မွ သၾကၤန္ဘာလို႔က်တာလဲ?”

“ႏွစ္တိုင္း အဂၤလိပ္လို ( ၁၃ ) ရက္က်မွ သၾကၤန္ဘာလို႔က်တာလဲ?”

( ၁၂ )ရာသီပြဲေတာ္တို႔သည္ ႏွစ္တစ္ႏွစ္၏ လျပည့္ေန႔တြင္သာ က်င္းပၾကသည္။ ထိုပြဲေတာ္မ်ားအနက္ တစ္ခုျဖစ္ေသာ ၾသကၤန္ ပြဲေတာ္သည္ တန္ခူးလတြင္က်င္းပေသာ္လည္း လျပည့္ေန႔တြင္ က်င္းပေလ့မရွိဘဲ ဧၿပီ ( ၁၃ ) ရက္တြင္သာ က်င္းပကာ ႏွစ္ဆန္း တစ္ရက္ ကိုဧၿပီ( ၁၇ ) ဟု သတ္မွတ္ရျခင္းသည္ ႏိုင္ငံတကာ ျပကၡဒိန္ကို ယူထားသလား ဆိုသည္မွာ ေတြးစရာျဖစ္လာေလသည္။

အမွန္တကယ္အားျဖင့္ ကြၽႏ္ုပ္တို႔နီးနီးေလးႏွင့္ ေဝးေနေသာ ကိစၥ ျဖစ္ပါသည္။ ႏွစ္သစ္ကူးရက္သည္ ရက္ေပါင္း (၃၆၅) ရက္ႏွင့္( ၆ ) နာရီၾကာမွ တစ္ႏွစ္အတိျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဧၿပီ (၁၇) သည္ ႏွစ္ဆန္း တစ္ရက္ျဖစ္ေနျခင္းဟု လြယ္ကူစြာ ေျဖဆိုလိုပါသည္။

ႏွစ္ဆန္း တစ္ရက္ႏွင့္တြဲကာ ျဖစ္ေပၚလာေသာၾသကၤန္သည္လည္း လအလိုက္ ပြဲေတာ္မဟုတ္ေတာ့ဘဲ ႏွစ္သစ္ကူးအတြက္ က်င္းပေသာ တစ္ႏွစ္ ျပည့္ႏွစ္ပြဲေတာ္ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။

လပြဲေတာ္က်င္းပရျခင္းမွာ ကြၽႏ္ုပ္တို႔ႏိုင္ငံတြင္ အသုံးျပဳေနသာ ျပကၡဒိန္(Lunar Calendar) သည္ လ၏ေျပာင္းလဲမႈ Moon’s Phase ျဖစ္သည္။

လသည္ ကမာၻကို တစ္ပတ္ပတ္ႏိုင္ရန္ အခ်ိန္ (၂၉) ရက္ ၊ ( ၁၂)နာရီ ၊ (၄၄)မိနစ္ ၊ (၃) စကၠန႔္ၾကာသည္။ တစ္ႏွစ္လွ်င္ (၃၅၄) ရက္ ၊ (၈) နာရီ ၊(၄၈) မိနစ္ ၊ (၃၄) စကၠန႔္ ၾကာသျဖင့္ အေနာက္တိုင္း ျပကဒိန္ႏွင့္စာလွ်င္ (၁၁) ရက္ ေရာ့နည္းေနသည္။

အၾကမ္းအားျဖင့္ေျပာရလွ်င္ (၃) ႏွစ္ၾကာေသာ္ တစ္လစာ ေရာ့ေန သျဖင့္ တစ္ႀကိမ္ဝါထပ္ေပးကာ တစ္ႏွစ္လွ်င္( ၁၃ )လၾကာ ျဖစ္ၿပီး ၾသကၤန္ကိုလည္း ( ၄ ) ရက္က်င္းပျခင္းျဖင့္ ရက္ထပ္ႏွစ္တစ္ရက္တိုး ေဖေဖာ္ဝါရီ (၂၉) ဆိုေသာ Leaping Year အေနာက္တိုင္း ျပကၡဒိန္ႏွင့္ သေဘာတရား သြားတူေနသည္။

အေနာက္တိုင္းသားတို႔သည္လည္း ျပကၡဒိန္တြက္ခ်က္ခဲ့ရာတြင္ အခက္အခဲမ်ားစြာကို ရင္ဆိုင္ခဲ့ရသည္။ ေနာက္ဆုံး လျပကၡဒိန္ Synodic Months မွ ဆင့္ကဲရင္း ေနသြားကို အေျချပဳ၍ လထပ္မရွိ ရက္ငင္သာရွိေသာ တြက္နည္း (Gregorian) ရရွိခဲ့မွသာ အဆင္ေျပသြားခဲ့သည္။

ဤ ျပကၡဒိန္သည္ လအယူအဆကို လုံးဝပယ္ခဲ့သည္ မဟုတ္ဘဲ တစ္လလွ်င္ (၂၈ ၊ ၂၉ ၊ ၃၀ ၊ ၃၁) စသည့္ ရက္ကြာျခားမႈမ်ားျဖင့္ ေတြ႕ရသည္။ တူရကီ ၊ ႐ုရွတို႔က (1917) ေရာက္မွ လက္ခံသည္ အထိ အခ်ိန္ ေနာက္က်ခဲ့သည္။

ႏွစ္သစ္ကူးရက္ကို သိႏိုင္ရန္ လူတိုင္းနားလည္လြယ္ေသာ (Gregorian) ျပကၡဒိန္ရွိေနလ်က္ အဘယ္ေၾကာင့္ ျမန္မာျပကၡဒိန္ကို ဦးေႏွာက္စားခံ တြက္ေနရသနည္းဆိုလွ်င္ ဝါႀကီးထပ္ ၊ ဝါငယ္ထပ္ ၊ ရက္ငင္ အစရွိေသာ လူတိုင္းနားမလည္ႏိုင္ေသာ ရက္စြဲကိုေျဖရွင္းရန္ ျမန္မာ့႐ိုးရာ ျပကၡဒိန္အခါေတာ္ေန႔ ၊ ေရွးျမန္မာ ဘုရင္အဆက္ ဆက္တို႔ အသုံးျပဳခဲ့သည့္ ေဝါဟာရျပကၡဒိန္ႏွင့္

အခါႀကီးရက္ႀကီး မ်ားကို ျပန္လည္တိုက္ယူႏိုင္ရန္ ၊ နည္းစနစ္ပိုက်ေသာ ရက္မ်ားႏွင့္ ပြဲေတာ္ ရက္မ်ား ကို တိက်စြာရရွိႏိူင္ရန္ ႏွင့္ အျခားအေၾကာင္းတရား မ်ားစြာ တို႔ေၾကာင့္ ေဗဒင္ပညာရွင္ ျပကၡဒိန္ေတာ္ဆက္အဖြဲ႕ကို အစိုးရက ခန႔္ထားတြက္ခ်က္ေစျခင္း ျဖစ္သည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ တစ္ႏွစ္စာအတြက္ သူရိယသိဒၶႏၲက်မ္းကို အသုံးျပဳ သည္။ဤက်မ္းသည္ ကိန္းဂဏန္းတို႔ကိုသာ သီးသန႔္အေျခခံ တြက္ထားသျဖင့္ စက္ကိရိယာ နည္းပညာတို႔ျဖင့္ တြက္ခ်က္ေသာ အေနာက္တိုင္း ျပကၡဒိန္ေလာက္ တိတိက်က် မထြက္သည္ကို ဝန္ခံလိုပါသည္။

သူရိယသိဒၶႏၲတြက္ပုံမွာ

၁။ သူရိယမာသႏွစ္ (၁)ႏွစ္လွ်င္ (365) ရက္ (06:12:37) နာရီ

၂။ စႏၵရမာသ လ (၁)လလွ်င္ (29) ရက္ (12:44:03) နာရီ

၃။ စႏၵရမာသႏွစ္ (၁)ႏွစ္လွ်င္ (354)ရက္ (08:48:34) နာရီ

၄။ ေဝါဟာရႏွစ္ (၁)ႏွစ္လွ်င္ (354)ရက္ (00:00:00) နာရီ

၅။ အဓိမာသၿပိဳ (၁)ႀကိမ္လွ်င္(990)ရက္ (07:45:37) နာရီ

၆။ ရက္ငင္ၿပိဳ (၁)ႀကိမ္လွ်င္(1883)ရက္ (12:33:28) နာရီ

၇။ စႏၵရသံဝစၦရ (၁)ႏွစ္လွ်င္ (354) ရက္ (04:39:15) နာရီ

ဤနည္းမ်ားအနက္မွ နံပါတ္ -( ၁ )သူရိယမာသႏွစ္ (ကမာၻမွေနကို ပတ္ေသာ တြက္နည္း)

နံပါတ္ -( ၃ ) စႏၵရမာသႏွစ္ ( လဆန္းေန႔မွ ေနာက္ဆန္းအထိ ( ၁၂ ) ႀကိမ္ျပည့္ခ်ိန္ ကိုတြက္ ေသာ လျပကၡဒိန္ )

နံပါတ္ -( ၄ ) ေဝါဟာရႏွစ္ (သာမာန္ႏွစ္ ဝါႀကီးထပ္ (၃၈၅) ဝါငယ္ထပ္ (၃၈၄) စသည္တို႔ပါဝင္ေသာ တြက္နည္း ) ဤတြက္နည္းသုံးမ်ိဳးကို အခ်ိဳးခ်အသုံးျပဳတြက္ခ်က္ျခင္းျဖစ္သည္။

ထို႔ေၾကာင့္ ဝါထပ္ရက္ငင္ (ရက္တိုး)သည္ အေရးႀကီးေနျပန္သျဖင့္ သကၠရဇ္ကို (၁၉) ျဖင့္စားရင္း အႂကြင္းကိုမူတည္၍ ဝါထပ္ႏွစ္တို႔ကို သတ္မွတ္သည္။ ဆရာအမ်ိဳးမ်ိဳး ၊ တြက္နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳး ၊ အႂကြင္း အမ်ိဳးမ်ိဳး တို႔ျဖင့္ ဆုံးျဖတ္ေသာ္လည္း ေညာင္ကန္ဆရာေတာ္၏ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ျဖင့္ (၁ ၊၄ ၊၇ ၊၁၀ ၊၁၂ ၊၁၅ ၊၁၈ ) ႂကြင္းကို ဝါထပ္ႏွစ္ အျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့သည္။

(၁၃၁၂) တြင္( ၁ ၊၄ ၊၆ ၊၉ ၊၁၂ ၊၁၅ ၊၁၇ ) ျပဳလုပ္ႏိုင္ခဲ့သျဖင့္ ျမန္မာ ျပကၡဒိန္ႏွစ္ဆန္း( ၁ ) ရက္သည္ အေနာက္တိုင္းႏွင့္ သြားတူသည္။

ဤ နည္းသည္ ႏွစ္ေပါင္း( ၆၀ ) ႏွင့္ (၁၄၄ )ရက္အၾကာမွ အေနာက္တိုင္းႏွင့္ ျမန္မာ ျပကၡဒိန္( ၁ ) ရက္သာကြာေတာ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ BC – 3000 ၌ ေဖေဖာ္ဝါရီ ( ၁၈ ) ရက္ေန႔တြင္ ၾသကၤန္တက္ခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဘႀကီးေတာ္လက္ထက္က ဧၿပီ ( ၁၃ ) တြင္ၾသကၤန္တက္ခဲ့သည္။

ျမန္မာသကၠရဇ္ ( ၁၂၈၁ )ခု (1919 ) တြင္ ဧၿပီ (၁၆) တြင္ ၾသကၤန္ တက္သည္ဟု ေၾကညာကာ ယေန႔အထိပင္ သုံးစြဲအသုံးျပဳ ေနပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ဆက္လိုက္ပါသည္။

သုခုမအလင္းတန္းမ်ား
ျပကၡဒိန္